TAM ĐỘC: THAM - SÂN - SI LÀ GÌ? - CÁCH ĐỂ CHẾ NGỰ

TAM ĐỘC: THAM - SÂN - SI
CÁCH ĐỂ CHẾ NGỰ THAM - SÂN - SI

Tham Sân Si là gì? Làm cách nào để chế ngự Tham Sân Si? Là con người chúng ta đều ít nhiều không tránh khỏi Tham Sân Si. Chính Tham Sân Si làm cho con người thêm nhiều đau khổ và phiền toái. Đề hiểu khái niệm và bản chất thực sự của Tham Sân Si chúng ta cùng tìm hiểu ý nghĩa Tham Sân Si dưới đây nhé.

KHÁI NIỆM THAM SÂN SI LÀ GÌ?

Tham Sân Si được ví như ba thứ độc hại, còn được gọi là Tam độc Tham – Sân – Si. Tam độc Tham – Sân – Si luôn nằm trong thâm tâm của mỗi con người, và nếu con người không hiểu biết và tìm cách kiểm soát nó thì sẽ dễ dàng trở thành nạn nhân của Tham Sân Si. Bởi vì khi Tam độc Tham – Sân – Si này bộc phát thì con người sẽ đánh mất đi mọi thứ như: Đạo đức, nhân cách, sự nghiệp, sự bình tĩnh, sang suốt và kể cả mất tính mạng, tài sản, người thân…

I./ Khái niệm Tham là gì?

Tham chính là thứ nhu cầu dùng để kích thích lòng tham bất tận của con người, ham muốn thái quá. Đắm say, thích thú muốn có nhiều những thứ mình ưa thích, họ sẽ tìm cách đoạt được thứ mình thích bằng mọi cách. Lòng ham đó là vô đáy bất tận và chẳng hề biết chán, càng được thời càng ham. Tham cho mình, rồi tham cho cả bà con quyến thuộc, quốc gia, xã hội của mình. Cũng vì lòng tham, mà nhân loại tranh giành hãm hại và giết hại lẫn nhau. Kẻ tham hay ghen ghét những người thành tựu thành đạt hơn mình.

Ở đời, có năm món dục lạc mà người ta tham gọi là: “Ngũ trần dục lạc”. Thật ra tham thì vui ít mà khổ nhiều, 5 thứ mà người ta thường ham muốn nhất là: tham sắc, tham tiền tài, tham danh, ăn uống, ngủ nghỉ.

1./ Tham sắc: Tham sắc là từ dùng ám chỉ lòng tham của bản thân con người về sắc đẹp, mạng sống, nhục dục… người tham sắc thì nhiều khi lại lao vào những mưu chước tồi tệ để thỏa lòng dục vọng.
2./ Tham tài và tham tiền: là từ dùng để chỉ lòng tham về tiền và vật chất như: Vàng, tiền, xe, nhà, đất đai, cổ phần…Tham tiền tài phải đày đọa thân sống, đôi khi còn dùng những phương tiện bất chính để chiếm đoạt và khi mất thì lại đau khổ.
3./ Tham danh: Tham danh là từ dùng để ám chỉ lòng tham của con người về danh vọng, quyền lực, tiếng tăm, chức vụ … Người tham danh vọng, quyền tước thì phải vào lòn ra cúi, lao tâm khổ trí.
4./ Tham ăn uống cao lương mỹ vị thì bị nhiều bệnh khó trị, thân thể mệt nhọc, mạng sống không thọ.
5./ Tham ngủ nghỉ thì lười lao động và trí não hóa đần độn.

CÁCH CHẾ NGỰ THAM:

Trong đời sống, nếu mỗi người không thể nhận biết và chế ngự lại lòng tham, thì chính bản thân của bạn sẽ là nạn nhân của nó. Cứ như vậy thì bạn sẽ là nguyên nhân của toàn bộ mọi chuyện đau khổ của mình và người khác. Bản chất của lòng tham là không bao giờ là đủ, có được thứ này rồi sẽ mong muốn được thứ khác lớn hơn.

Để có thể nhận biết được lòng tham, khi ta nhận biết được lòng tham trong lòng trỗi dậy. Bản thân của chúng ta biết rằng làm như vậy là sai trái, chúng ta không được làm điều đó. Nếu bạn có thể kiềm chế được nó thì bạn sẽ là một người chính trực. Còn nếu không thì bạn sẽ trở thành một con người tham lam và là tệ nạn của xã hội. Ngay lúc đó mọi thứ của bạn sẽ mất đi về nhân cách con người và người thân của mình.

Nếu có tâm tham thời phải “tu tâm” ngay, phải tập tính “thiểu dục tri túc”. Thiểu dục là muốn ít, tri túc là biết đủ. Người thiểu dục, tri túc thì có một đời sống giản dị, thanh cao và an toàn vì biết đủ với những thứ mình đã có. Bỏ dần lòng tham đi để đạt tới được “vô tham”. Vô tham là không tham lam.

II./ Khái niệm Sân là gì?

“Sân” là cơn giận, lòng giận dữ, nóng nảy, thù hận, thù ghét,… của con người khi không vừa lòng, không được thỏa thích như ý muốn. Bất bình vì bị xúc phạm, nhân đó làm những chuyện sai trái. Sau cơn giận thì còn giữ lại lòng oán ghét tìm dịp mà trả thù.

Sân sinh ra là do cái tôi quá lớn, nếu người ta mắng nhiếc, chê bai kẻ nào khác thời ta không thấy giận, nhưng nếu ai chửi bới hoặc khiển trách ta hay người thân của ta, hoặc làm tổn hại tài sản của ta lập tức ta cảm thấy khó chịu ngay. Từ đó trở thành nóng giận, thù hằn và con người không còn đủ bình tĩnh để tự kiểm soát về hành vi và ngôn ngữ của mình.

Sân về sắc, dục, quyền lợi, về tiền tài, danh vọng, vật chất… mà bản thân con người không thể đạt được.

CÁCH CHẾ NGỰ SÂN:

Để tránh khỏi những rắc rối hay hậu quả đáng tiếc ngoài mong muốn thì khi sân giận, hận nổi lên thì bạn cần phải chế ngự nó. Nhất là xem những lời phê bình là chuyện thường ngày, vì hàng ngày ai cũng bị khiển trách, chỉ trích hay nghe những lời khó nghe của người xung quanh.

Cân nhắc và nghĩ tới hậu quả, bởi khi lòng sân nổi lên thì sẽ hãm hại người khác, tuy nhiên bản thân mình sẽ bị thiệt thòi nhiều hơn, sẽ chuốc họa vào thân. Khi bạn đố kỵ ganh ghét ai đó thì sẽ ảnh hưởng đến hệ tim mạch. Điều này cũng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của bạn, nguy hiểm hơn là dẫn đến tai biến mạch máu.

Đức Phật dạy rằng con người cũng có thể tạo cho mình tiềm lực vật chất, nghị lực tinh thần, lòng kiên nhẫn và sức mạnh, luyện được lòng nhẫn nhục, tự chế ngự được mình, đủ nhẫn nại để tự huấn luyện mình. Tu tâm để đạt tới “vô sân”, là không nóng nảy, hết giận hờn. Sống tự tại, giải thoát, dứt trừ được lòng sân tận gốc trong tâm, tâm chúng ta không còn nghĩ đến giận hờn thì tự nhiên cơn phẫn nộ sẽ không bộc phát.

III./ Khái niệm Si là gì?

“Si” là si mê, vô minh, ngu tối, chỉ sự si mê quá đà, không làm chủ được bản thân của mình, che mắt đi không còn giữ vững được lý trí của bản thân. Si là người vô minh không sáng suốt, không suy xét hiểu biết đúng lẽ phải, đúng sự thật để phán đoán việc hay dở, tốt xấu, lợi hại v.v… nên mới làm những điều nhiễm ô tội lỗi, có hại cho mình và người.

Si theo thế tục gọi là “dại” hay “ngu”, vì che lấp tâm trí, làm cho con người không còn nhìn thấy được những chất đang gậm nhấm từ bên trong con người khiến các thói hư tật xấu ấy sẽ tăng dần và cuối cùng đưa con người vào con đường tội lỗi triền miên.

Si làm mất đi khả năng nhận biết đạo lý làm người, Si làm mất đi khả năng nhận biết bản chất của mọi chuyện, Si làm mất đi khả năng nhận diện tâm, thân của bản thân.

CÁCH CHẾ NGỰ SI:

Khi bị bất kể thứ gì cám dỗ bản thân mình, thì bạn nhất định phải thật tỉnh táo để nhận biết đúng sai. Nếu không thì bạn sẽ bị chính lòng si làm mờ đi lí trí của mình và tin vào những điều không có thật.

Luôn sống giản dị, khiêm tốn, thanh đạm cùng với lối sống sạch sẽ, sáng suốt phán đoán kịp thời. Đối với tất cả mọi việc, lúc nào cũng có trí tuệ sáng suốt, suy xét, phán đoán việc tà chính, hay dở, phải trái, nhân quả.

Tóm lại Tam độc “tham, sân, si” là những nguyên nhân gây ra bất hạnh và phiền não, ưu tư cho con người. Bất cứ ở đâu hay lúc nào, nếu tham sân si có mặt và ngự trị thì cuộc sống riêng hay chung đều trở nên xấu xa đau khổ. Tham sân si là sản phẩm của con người và xã hội và chính chúng là nguyên nhân làm hư hại cuộc sống an lành của loài người.
Chúng ta cần học cách “Vô tham, Vô sân, Vô si” để xây dựng cuộc sống an lành. Việc thực hiện con đường đi ra khỏi “tham, sân, si” cũng luôn luôn được Đức Phật quan tâm và khuyến khích các đệ tử để từ đó các pháp an lạc được tăng trưởng và các pháp khổ đau được diệt trừ. Con người từ đó sẽ sống trong yên vui, tràn tiếng cười và hạnh phúc.

Nguồn sưu tầm!